سفر ناگهانی وزیر خارجه به نیویورک

این سومین سفر وزیر خارجه ایران در سال جاری شمسی به نیویورک است. او نخستین بار برای شرکت در نشست سران مجمع عمومی سازمان ملل به همراه رئیس جمهور اسلامی ایران به نیویورک سفر کرد و دومین بار نیز برای شرکت در نشست اضطراری مجمع عمومی سازمان ملل به آمریکا سفر کرد.

مجمع عمومی سازمان ملل ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ برابر با ۲۱ آذر ماه ۱۴۰۲ قطعنامه ای را با رای مثبت ۱۵۳ عضو خود یعنی اکثریت قاطع آرا تصویب کرد که خواستار آتش بس فوری بشردوستانه در غزه و همچنین آزادی فوری و بدون قید و شرط همه اسرا شده است.

وزیر امور خارجه ایران پیش از ورود به نیویورک در پی ترور پنج مستشار نظامی ایران در سوریه، در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل متحد گفت: رژیم اسرائیل باید عواقب اقدامات تروریستی و سایر اقدامات تروریستی خود را علیه مستشاران نظامی ایران متحمل شود.

نشست شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی آخرین تحولات منطقه و جنگ اسرائیل علیه فلسطین قرار است فردا بعد ازظهر به وقت محلی در سطح وزاری خارجه کشورهای عضو این شورا و نیز کشورهای موثر در منطقه برگزار شود.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران علاوه بر شرکت در نشست شورای امنیت سازمان ملل برای نخستین بار، قرار است با همتایان خود و مقامات سازمان ملل نیز دیدارهای دوجانبه ای داشته باشد.

فرانسه که یکی از پنج عضو دائم شورای امنیت است و ریاست دوره ای شورای امنیت در ماه جاری میلادی (ژانویه ۲۰۲۴) را برعهده دارد، از وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و نیز سایر کشور برای شرکت در این نشست دعوت کرده است.

شورای امنیت که پنج عضو دائم و دارای حق وتو و ۱۰ عضو غیردائم دارد، از زمان آغاز جنگ اسرائیل در پی عملیات طوفان الاقصی در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به دلیل مخالفت ها و وتوی آمریکا یکی از اعضای دائم این شورا، تاکنون نتوانسته است برغم فشارهای جهانی وخواسته افکار عمومی جهان، آتش بس دائمی در غزه را برقرار کند.

وظیفه اصلی شورای امنیت سازمان ملل متحد، حفظ صلح و امنیت بین‌الملل است که با یکجانبه‌گرایی برخی از اعضای آن، هر روز از ماموریت اصلی خود دورتر شده و در موارد متعددی همچون جنگ اسرائیل و فلسطین ناکارآمد بوده است.

سخنگوی سازمان ملل ۱۵ آذر ماه امسال اعلام کرد: دبیر کل سازمان ملل متحد با توجه به گستردگی تلفات انسانی در غزه نامه ای را با استناد به ماده ۹۹ منشور سازمان ملل به رئیس شورای امنیت ارسال کرده است.

این اولین باری بود که آنتونیو گوترش از زمانی که در سال ۲۰۱۷ به سمت دبیر کلی سازمان ملل رسید، این کار را انجام داد. ماده ۹۹ منشور سازمان ملل که در تاریخ سازمان ملل متحد تنها ۹ بار مورد استفاده قرار گرفته است، بیان می‌کند که «دبیر کل می‌تواند هر موضوعی را که به نظر او ممکن است حفظ صلح امنیت بین‌المللی را تهدید کند، به شورای امنیت اطلاع رسانی کند.»

این ماده به دبیرکل این سازمان اجازه می‌دهد، هرگاه احساس کند «امنیت و صلح جهانی» به خطر افتاده است، اعضای شورای امنیت را به جلسه‌ای فوری فرامی‌خواند و از آنها می‌خواهد اقدامی فوری در این باره اتخاذ کنند

گوترش در این نامه از اعضای شورای امنیت خواسته بود که برای جلوگیری از یک فاجعه انسانی فشار بیاورند و خواستار اعلام آتش بس بشردوستانه شده بود.اما تلاش های دبیرکل سازمان ملل و دیگر اعضای این نهاد بین المللی با وتوی آمریکا به نتیجه نرسید و قطعنامه پیشنهادی کشورهای عربی و اسلامی که از سوی امارات متحده عربی ارائه شد، در نشست ۱۷ آذرماه شورای امنیت به رغم کسب ۱۳ رای موافق از مجموع ۱۵ رای شورای امنیت وتو شد.

ایالات متحده آمریکا به عنوان عضو دائم شورای امنیت به عنوان عضو دائم شورای امنیت به این قطعنامه رای مخالف و انگلیس دیگر عضو شورای امنیت رای ممتنع داد.وتوی آمریکا بار دیگر جایگاه دبیرکل سازمان ملل در بحران های بین المللی را به چالش کشیده است که حتی با اختیارات قانونی خود از پنج عضو دائم شورای امنیت که دارای حق وتو هستند، جایگاه بالاتری ندارد.

آمریکا که از آغاز جنگ اسرائیل و فلسطین در هفتم اکتبر از تل آویو حمایت های مالی، امنیتی و نظامی می کند، سرانجام حاضر شد با قطعنامه ای که خط قرمزهای او را در حمایت از اسرائیل رعایت کرده است، مخالفت نکند.

امارات متحده عربی بار دیگر قطعنامه ای را پیشنهاد داد که اول دی ماه ۱۴۰۲ (۲۲ دسامبر ۲۰۲۳) پس از یک هفته کشمکش، با عنوان قطعنامه ۲۷۲۰ و تحت عنوان ارسال کمک های انساندوستانه به غزه تصویب شد که در آن خبری از آتش بس در نوار غزه نبود و اصلاحیه های روسیه برای افزودن بندی مبنی بر آتش بس نیز رای نیاورد.

این قطعنامه با ۱۳ رای مثبت تصویب شد اما آمریکا و روسیه بعنوان دو عضو دائم این شورا به آن رای ممتنع دادند و هیچ یک از ۱۵ عضو شورای امنیت با آن مخالفت نکردند.

۱۳ عضو شورای امنیت که به این قطعنامه رای مثبت دادند، آلبانی، برزیل، اکوادور، گابن، غنا، ژاپن، مالت، موزامبیک، سوئیس، امارات، چین، فرانسه و انگلستان بودند.

اما جنگ اسرائیل و فلسطین که همه جهان درباره گسترده شدن دامنه آن هشدار می دهند، با تصویب قطعنامه ای در ۲۰ دی ماه جاری برابر با ۱۰ ژانویه ۲۰۲۴ علیه انصارالله یمن وارد فاز جدیدی شد و آمریکا بجای فشار بر اسرائیل برای توقف جنگ که هدف محور مقاومت در منطقه است، نه تنها با این رژیم در جنگ علیه گروههای مقاومت فلسطین به ویژه حماس همدست شده است، بلکه با ادعای کاهش تنش، راهکار حمله علیه گروههای مقاومت به ویژه نیروهای یمنی را در پیش گرفته که بر شدت و دامنه این جنگ افزوده است.

شورای امنیت سازمان ملل ۲۰ دی ماه ۱۴۰۲ برابر با ۱۰ ژانویه ۲۰۲۴، قطعنامه پیشنهادی ایالات متحده آمریکا و ژاپن را با شماره ۲۷۲۲ علیه انصارالله یمن درباره حملات در دریای سرخ بدون اشاره به دلیل اصلی این حملات و حمایت‌های واشنگتن از رژیم اسرائیل در بمباران غزه، تصویب کرد.

قطعنامه شورای امنیت علیه انصارالله یمن، ۱۱ رای موافق ۱۵ عضو شورای امنیت را بدست آورد و بدون هیچ مخالفتی تصویب شد و چهار عضو شورای امنیت از جمله روسیه و چین و الجزایر به آن رای ممتنع دادند. روسیه و چین از حق وتوی خود استفاده نکردند.

قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل اگرچه از انصارالله یمن خواسته است حملات به محموله‌های تجاری و خطوط کشتیرانی را متوقف کند، اما در واقع مجوزی به آمریکا و همپیمانانش برای حمله به مواضع انصارالله یمن را داد. این قطعنامه خواستار خویشتنداری برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها در دریای سرخ و منطقه است و از همه طرف‌ها می‌خواهد تلاش‌های دیپلماتیک برای پایان دادن به بحران شامل حمایت از گفت‌ وگو و روند صلح یمن را تقویت کنند.

این قطعنامه به مجوزی برای حمله آمریکا و انگلس و ۸ کشور دیگر در ۲۱ دی ماه برابر با ۱۱ ژانویه ۲۰۲۴ به مواضع انصارالله یمن تبدیل شد در حالیکه نیروهای یمنی هشدار داده‌اند که عملیات نظامی علیه کشتی‌ها و منافع اسرائیل را در دریای سرخ تا زمانی که حملات آن به غزه و جنایاتش علیه ملت فلسطین متوقف شود، ادامه خواهند داد.

آمریکا حتی به حمله به نیروهای یمنی بسنده نکرد و «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا ۱۸ ژانویه ۲۰۲۴ برابر با ۲۸ دی ماه ۱۴۰۲ در بیانیه ای اعلام کرد واشنگتن بار دیگر جنبش انصارالله یمن را در فهرست گروه‌های به اصطلاح تروریستی خود قرار داده است و این تصمیم پس از ۳۰ روز اجرایی می‌شود.

جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز با بیان این ادعا که «آمریکا در واکنش به تهدیدها و حملات مستمر در دریای سرخ، انصارالله یمن را که به حوثی‌ها نیز معروف است، به عنوان تروریست ویژه جهانی معرفی کرد»، گفت: اگر انصارالله حملات خود را در دریای سرخ و خلیج عدن متوقف کند، آمریکا فورا در این نامگذاری ارزیابی مجدد خواهد کرد.

متیو میلر سخنگوی وزرات خارجه آمریکا نیز اعلام کرد که انصارالله یمن یک گروه «تروریست جهانی ویژه» معرفی خواهد شد و این موضوع از ۱۶ فوریه (۲۷ بهمن ماه ۱۴۰۲) به بعد اجرایی خواهد شد.

مقامات آمریکایی بصراحت اعلام کرده اند: ایالات متحده آمریکا همچنان با آتش بس کامل در غزه مخالف است اما از آتش بس بشردوستانه حمایت می کند چرا که معتقد است که آتش بس به نفع حماس خواهد بود.

حال باید دید، حضور وزاری خارجه کشورهای مختلف جهان در نشست های مختلف خود در اروپا و آمریکا در این هفته از جمله در شورای امنیت سازمان ملل و گفتگوهای دو و چند جانبه برای جلوگیری از گسترده شدن دامنه جنگ اسرائیل چه دستاوردهایی خواهند داشت؟

از همه مهتر اینکه جو بایدن رئیس جمهور دموکرات آمریکا که در سال سرنوشت ساز انتخابات ریاست جمهوری کشورش در نوامبر ۲۰۲۴ و در برابر رقیب قدرتمند انتخاباتی پیشین خود دونالد ترامپ قرار دارد، و مدعی کاهش تنش در منطقه است، تا کجا از افراطی ترین کابینه رژیم اسرائیل حمایت خواهد کرد؟

بایدن و دموکرات ها، این روزها از سویی با فشار افکار عمومی داخلی و خارجی برای توقف آتش جنگ غزه مواجهند و از سوی دیگر خود آتش جنگ جدیدی را با ادعای حفاظت از کشتیرانی در دریای سرخ و خلیج عدن علیه نیروهای یمنی برافروخته اند که باید دید بر سر موقعیت سیاسی خود و در دست داشتن سکان کاخ سفید تا کجا به نفع رژیم اسرائیل قمار خواهند کرد؟