تولید توربین بادی در ایران

پارسینه: قدمت استفاده از انرژی باد در جهان به قرن‌ها پیش می‌رسد. در گذشته، از این انرژی اغلب برای تولید محصولات کشاورزی استفاده می‌شد اما این روزها این انرژی بیشتر از طریق توربین‌های بادی برای تولید برق به کار می‌رود. در سراسر جهان از توربین‌های بادی برای تأمین انرژی استفاده می‌کنند و روز به روز بر تعداد مزارع بادی و توربین‌هایی که در آنها می‌چرخند افزوده می‌شود. کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست. در این مقاله، با توربین‌ بادی، انواع و فرایند تولید آن و از همه مهم‌تر روند تولید توربین بادی در ایران آشنا می‌شوید.

 

توربین بادی چیست؟

انرژی بادی نوعی انرژی تجدیدپذیر و طبیعی است. توربین بادی این انرژی جنبشی را به برق تبدیل می‌کند. نحوه کار این توربین دقیقا برعکس فن‌ها یا هواکش‌های عادی است. این فن بسیار بزرگ باد را برای تولید برق مهار می‌کند. هر چه یک توربین مرتفع‌تر باشد قوی‌تر است چون موانع کمتری در مسیر بادی که به آن برخورد می‌کند وجود دارد.

پره‌های یک توربین بادی مانند پره‌های هواپیما یا هلیکوپتر هستند و از نیروی آیرودینامیکی باد برای چرخاندن روتور استفاده می‌کنند. روتور هم ژنراتور را به حرکت درمی‌آورد. این فرایند به تولید برق منجر می‌شود.

توربین‌های بادی که برق را به شبکه انتقال می‌دهند یا بر روی خشکی و یا در دریا راه‌اندازی می‌شوند. در هر صورت، به مجموعه‌ای از توربین‌های بادی مزرعه یا نیروگاه بادی می‌گویند.

نیروگاه‌های بادی نزدیک به ۱۰ درصد از برق جهان را تولید می‌کنند. این رقم هر سال افزایش می‌یابد. محبوبیت فزاینده نیروگاه‌ها و مزارع باید هم به این دلیل است که صرفه اقتصادی بیشتری دارد و برخلاف برق تولید شده از سوخت‌های فسیلی آلودگی ایجاد نمی‌کند.

انواع توربین بادی

در سراسر دنیا دو نوع توربین بادی وجود دارد. توربین‌های بادی ممکن است محوری عمودی یا افقی داشته باشند.

توربین بادی با محور افقی

توربین‌های بادی دارای محور افقی رایج‌ترین و کارآمدترین انواع توربین بادی هستند. این توربین‌ها معمولا سه تیغه دارند و در جهت باد حرکت می‌کنند. سر این توربین‌ها به لطف سیستم انحراف از مرکز می‌تواند بچرخد. اجزای اصلی توربین با محور افقی مانند ژنراتور در بالای توربین قرار دارند.

توربین بادی دارای محور عمودی

همان‌طور که از نام این نوع توربین مشخص است، توربین با محور عمودی شفت روتور عمودی دارد و ظاهر آن با توربین بادی با محور افقی متفاوت است. این توربین‌های بادی همه‌کاره هستند و می‌توان آنها را در مکان‌هایی که جهت باد بسیار متغیر است به کار برد. بااین‌حال، این نوع توربین نسبتا کم‌کاربرد است چون از نظر مقاومت در برابر آب و هوای متغیر کارایی کمتری دارد. اجزای اصلی توربین دارای محور عمودی در پایه آن قرار دارند.

توربین بادی چگونه ساخته می‌شود؟

فرایند تولید توربین بادی پیچیده‌ است و نیاز به هماهنگی و دقت بالایی دارد. اجزای مختلف این وسیله ابتدا ساخته می‌شوند. سپس، آن را به محل احداث نیروگاه منتقل می‌کنند. اول از همه باید برجی که توربین روی آن نصب می‌شود مونتاژ شود. سپس، ناسل و محتویات آن در بالای برج قرار می‌گیرد. در ادامه، پره‌ها نصب می‌شوند. در آخر هم آخرین و مهم‌ترین بخش توربین یعنی جعبه ابزار و سیستم برق آن را نصب می‌کنند.

روند تولید توربین‌های بادی در ایران

شاید برایتان جالب باشد که بدانید ایران یکی از باسابقه‌ترین کشورها در زمینه بهره‌برداری از انرژی باد است. در گذشته، آسیاب‌های بادی جزو سازه‌های شهرها و روستاهای ایرانی بودند و منظره هر شهر و روستایی حتما شامل یک آسیاب بادی هم می‌شد. البته، اگر به موقعیت جغرافیایی این سرزمین پهناور توجه کنید، برایتان اصلا عجیب نخواهد بود که بدانید انرژی بادی جزو محبوب‌ترین منابع انرژی در کشور ما است. بسیاری از مناطق ایران ظرفیت بهره‌برداری از انرژی بادی را دارند. همین ویژگی هم باعث شده که تولید توربین‌های بادی همگام با روند رشد صنعت نیروگاه‌های بادی در جهان پیش برود.

نیروگاه‌های بادی بزرگ ایران

ظرفیت بهره‌برداری از انرژی بادی در سرزمین پهناور ایران بالا است. روی هر نقطه از نقشه ایران که دست بگذارید، می‌توانید از انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله انرژی بادی در مقیاس بالا بهره‌برداری کنید. بااین‌حال، منطقه شرق ایران از لحاظ بهره‌برداری از انرژی بادی ظرفیت بیشتری دارد. به همین علت، ابرنیروگاه‌های بادی کشور در این منطقه ساخته شده‌اند. در ادامه، با این ابرنیروگاه‌ها آشنا می‌شوید.

۱. نیروگاه بادی سنگان

به این ابرنیروگاه بادی لقب بزرگترین نیروگاه بادی ایران را داده‌اند. علت این نام‌گذاری هم به وسعت ۲۷۰۰ هکتار نیروگاه بادی سنگان مربوط می‌شود. بزرگترین نیروگاه بادی ایران در شهرستان خواف استان رضوی واقع شده است و ۴۰ توربین بادی دارد. هر یک از این توربین‌ها می‌توانند ۵ مگاوات برق تولید کنند. ظرفیت کلی تولید برق این نیروگاه ۲۰۰ مگاوات است.

نیروگاه بادی سنگان همانند نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان جزو پروژه‌های موفق شرکت صنایع نیرو و انرژی پاک فولاد (صناپ) محسوب می‌شود.

۲. نیروگاه بادی میل نادر

زابل هم یکی دیگر از مناطقی است که ظرفیت بهره‌برداری از انرژی بادی بالایی دارد. به همین علت، شرکت تولید انرژی‌ها تجدیدپذیر مپنا با همکاری شرکت مهندسی مشانیر نیروگاه بادی میل نادر را در اطراف این شهر احداث کرده‌اند. در این ابرنیروگاه ایرانی ۲۰ واحد توربوژنراتوری ۲.۵ مگاواتی قرار دارد که ظرفیت تولید آنها ۵۰ مگاوات برق است.

۳. نیروگاه بادی درح

ابرنیروگاه مهم دیگری که در شرق ایران واقع شده نیروگاه بادی درح است. این نیروگاه بزرگ بادی در حوالی شهر بیرجند استان خراسان جنوبی قرار دارد. در این نیروگاه ۲۰ واحد توربوژنراتوری بادی ۲.۵ مگاواتی نوع دو نصب شده که می‌توانند ۵۰ مگاوات برق تولید کنند. این نیروگاه هم حاصل همکاری شرکت مهندسی مشانیر و شرکت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر مپنا است.

کلام آخر

توربین‌های بادی ابزارهای پیشرفته‌ای هستند که به تولید برق در سراسر جهان کمک می‌کنند. تولید توربین بادی در ایران هم‌زمان با روند تولید این ابزارهای کارآمد در جهان روز به روز پیشرفت می‌کند. در حال حاضر، ایران با راه‌اندازی ۳ ابرنیروگاه بادی تلاش می‌کند تا در بازارهای جهانی از رقبا پیشی بگیرد. یکی از این ابرنیروگاه‌ها نیروگاه بادی سنگان است. پروژه سنگان یکی از پروژه‌های موفق شرکت دانش‌بنیان صناپ، به ایران و ایرانی کمک می‌کند تا در مسیر توسعه اقتصادی و پیشرفت گام بردارد.