تا پیش از تغییر دولت آمریکا توافق حاصل نمی شود

گاردین در گزارشی در این باره می نویسد:

مجید تخت روانچی، معاون وزیر امور خارجه ایران، پس از فروپاشی توافق هفته گذشته که براساس آن ایران غنی‌سازی اورانیوم خود را به خلوص 60 درصد، درست زیر آستانه ساخت سلاح هسته‌ای، محدود می‌کرد، روز جمعه در ژنو با همتایان اروپایی خود دیدار خواهد کرد. این پیشنهاد از سوی ایران را باید به عنوان اولین گام برای بازسازی اعتماد بین تهران و غرب در مورد آنچه که این کشور اصرار دارد برنامه هسته ای غیرنظامی است، در نظر گرفت.

 نگرانی‌های بسیاری وجود دارد که تنش‌های گسترده‌تر در خاورمیانه می‌تواند منجر به افزایش تلاش‌های تهران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای و تلاش برای اعلام آن به عنوان یک ابزار دفاعی شود. (جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده که دستیابی به سلاح هسته ای جز دکترین دفاعی این کشور قرار ندارد و فتوای رهبر ایران تلاش برای دستیابی و تولید این سلاح را هم ممنوع اعلام کرده است)

مذاکرات روز جمعه که طرف اروپایی انتظارات کمی از آن دارد، به یک وقفه دو ساله پایان می دهد که در آن هیچ گفت و گوی دقیق و مستقیمی درباره توافق هسته ای به اغما رفته انجام نشده است. نمایندگانی از اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان و بریتانیا در آن شرکت خواهند کرد، اما چین، روسیه و ایالات متحده - دیگر امضاکنندگان اصلی توافق هسته ای 2015 - شرکت نخواهند کرد. به نظر می رسد ایران انتظارهای بیشتری از این نشست نسبت به طرف اروپایی دارد.

اواخر هفته گذشته، اتحادیه اروپا، بریتانیا و ایالات متحده فرمول موجود برای مدیریت تنش میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی را رد کردند و در مقابل قطعنامه ای را در شورای حکام این آژانس تصویب کردند که بار دیگر ایران را به دلیل عدم همکاری مورد انتقاد قرار داد.

این قطعنامه، مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را ملزم می‌کند تا ظرف سه ماه گزارشی جامع درباره پایبندی تهران به تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای در پنج سال گذشته تهیه کنند. این گزارش به عنوان اولین گام برای طرحی در سازمان ملل تلقی می‌شود که بر اساس آن باید تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در زمانی که توافق هسته‌ای 2015 منقضی می‌شود، در اکتبر آینده بازگردند. آژانس بین المللی انرژی اتمی با 19 رأی مخالف و 3 رای مخالف و 12 رای ممتنع از این قطعنامه حمایت کرد. ایران می گوید که از زمان تصمیم دونالد ترامپ در سال 2018 برای خروج ایالات متحده از توافق، اجرای تعهدات برجامی را متوقف کرده است.

روز شنبه، ایران در پاسخ به قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که برنامه هسته‌ای خود را با سرعت بیشتری ادامه می‌دهد. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس این کشور روز یکشنبه تایید کرد که ایران در واکنش به رأی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته‌ای را فعال کرده است. ایران اعلام کرد که حدود 5000 سانتریفیوژ نسل جدید را روشن و ظرفیت غنی سازی را افزایش خواهد داد.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، قدرت های اروپایی را به تلاش برای سیاسی کردن مأموریت آژانس بین المللی انرژی اتمی و مدیرکل آن، رافائل گروسی که قبل از نشست هیات مدیره به ایران سفر کرده بود، متهم کرد. عراقچی با بیان اینکه مسیر دیپلماتیک با اروپا به بن بست نرسیده است، گفت: مذاکرات برای احیاء توافق هسته ای ممکن است از سر گرفته شود. او گفت که بازگرداندن کامل قرارداد 2015 در کار نیست و در عوض او طرح کلی را ارائه کرد که به توافق در آینده اشاره کرد.

ایران پیش از این ابراز ناامیدی کرده بود که اروپا از آمریکا مستقل عمل نکرده و نتوانسته تحریم های اقتصادی علیه ایران را طبق وعده داده شده در برجام لغو کند. اکنون بعید به نظر می رسد که حتی پیش از روی کار آمدن ترامپ بتوان به یک توافق کلی دست یافت، حتی اگر پیشرفت قابل توجهی در مذاکرات بین اروپا و ایران در وین در سال 2022 حاصل شده بود امروز دیگر اوضاع مانند گذشته نیست.

گاردین در ادامه ادعا می کند که همکاری ایران با روسیه در اوکراین و حمایت آن از به اصطلاح «محور مقاومت» در سراسر خاورمیانه، به تلاش‌های هر دیپلمات اروپایی که استدلال می‌کند پرونده هسته‌ای را می‌توان از رفتار گسترده‌تر ایران در سایر پرونده ها جدا نگه داشت، آسیب می‌زند.

فرانسه، آلمان و آمریکا روز شنبه در بیانیه مشترکی از تصویب طرح آژانس بین‌المللی انرژی اتمی استقبال کردند و افزودند که با نگرانی جدی به اعلام ایران مبنی بر اینکه به جای پاسخگویی با همکاری به قطعنامه، برنامه‌ریزی برای توسعه بیشتر برنامه هسته‌ای خود دارد، نگاه می کنند. آنها اقدام های ایران در این زمینه را روش هایی دانستند که هیچ منطق صلح آمیز معتبری ندارد.